Wszystko zaczęło się od Josepha Campbella – amerykańskiego antropologa kultury, mitoznawcy i religioznawcy., który uznawany jest za jednego z najwybitniejszych mitografów XX wieku. Badając mity różnych kultur zauważył, że niemal wszystkie bazują na bardzo podobnej strukturze – którą nazwał „podróżą bohatera”.

Spostrzeżenia antropologa dostrzegło Hollywood, w którym struktura „podróży bohatera” wykorzystywana jest w wielu filmach i służy jako idealny wzorzec do którego można spokojnie dopasować niemal każdą opowieść.

Takie sagi, jak „Matrix”, „Gwiezdne Wojny” i „Harry Potter” z sukcesem powielają strukturę Josepha Campbella, tak jak i wiele innych współczesnych hollywoodzkich produkcji, np. „Król Lew”.

Z „podróży bohatera” korzysta także współczesny coaching, w którym osoba coachowana może wprowadzić zmian w życiu sięgające poziomu tożsamości, a nawet misji i wizji (zapraszam do zapoznania się z moim tekstem dot. Poziomów neurologicznych Diltsa).

Podróż bohatera to metafora, która odnosi się do poszukiwania sposobu budowania pomyślnej przyszłości oraz walki z niepewnością zmiany. Podróż bohatera odbywa osoba, która podejmuje się coachingu ale aby zacząć należy stworzyć mapę podróży. Na początek należy zastanowić się i nazwać, na czym na polegać zmiana/jaki to projekt/jakie wyzwanie. Chodzi o usłyszenie i przyjęcie wezwania, które płynie głęboko z duszy człowieka, a które odnosi się do tożsamości Klienta, jego celu istnienia czy misji.

Co w odbyciu COACHINGOWEJ PODRÓŻY ma znaczenie:

W pojęciu Campbella wyzwanie jest „demonem”, któremu osoba poddająca się coachingowi (Bohater) chce stawić czoła. „Demon” nie jest w tym przypadku wcieleniem zła, ale rodzajem „siły”, której Bohater musi stawić czoła, nauczyć się walczyć albo ją zaakceptować. „Demon” jest czasem wewnętrznym lękiem lub cieniem, z którym Klient chce się uporać. Demon to coś, czemu Bohater chce się przeciwstawić się. „Demon” jednak może też kusić lub chcieć zaprzeczyć bohaterstwu. Może to być inna osoba lub grupa, uzależnienie lub cierpienie psychiczne, traumatyczne wydarzenie lub trudne wyzwanie.

Generalnie walka z „demonem” może mieć charakter zewnętrzny, wewnętrzny lub oba naraz. Bohater może ulec „demonowi” i stać się „ofiarą” lub stawić mu czoło i ruszyć w podróż. Wezwanie do rozpoczęcia drogi wiązać się może z poczuciem braku czegoś ważnego i z poszukiwaniem. Bohater tęskni za czymś, co trudno określić i czego na pewno nie ma w świecie, w którym dotychczas żyje. Gdzieś w głębi siebie odkrywa, że istotne jest dla niego również poczucie przeznaczenia, istnienie sił, które są mocniejsze od woli Bohatera. Wezwanie do podróży pojawia się nieraz w tragicznych okolicznościach takich jak sytuacja kryzysowa. W tej mitycznej podróży ważna jest pomoc. Każdy bohater spotyka więc na swojej drodze nauczyciela lub mądrego pomocnika, dzięki któremu Bohater zdobywa mądrość oraz magiczne moce, które są mu niezbędna na Drodze. Sama podróż ma wiele etapów oddzielonych progami, a na każdym z nich stoją strażnicy progów, który trzeba pokonać.

Scenariusz wykonania ćwiczenia:

KROK 1. Zwyczajny świat

Zastanów się, na czym polega Twój obecny, zwyczajny świat. Gdzie, kiedy, jak? Co jest ważne? Kto jest z Tobą? Kim Ty jesteś?

KROK 2. Zew przygody

Teraz zastanów się, na czym polega problem/wyzwanie, które zakłóca porządek przedstawionego przez Ciebie świata i wobec którego nie możesz być obojętny. Co jest sednem? O co nie chcesz, żebym Cię zapytała?

KROK 3. Wybór Bohatera

Zastanów się, przed jakim stroisz wyborem. Zdecyduj, w jaki sposób chcesz się dokonać zmiany oraz rzucić się w nurt przygody? Jakie są korzyści i konsekwencje podjęcia działań? Jakie są korzyści i konsekwencje pozostawienia sytuacji bez zmian? Jakie są za i przeciw? Co jest dla Ciebie ważne?

KROK 4. Mądry nauczyciel lub starzec

Jeżeli Twoja odpowiedź jest twierdząca i chcesz podjąć wyzwanie, zwykle w różnych sytuacjach nieodzowna staje się widza i doświadczenie innych ludzi. Mentorem może być dla siebie sam Bohater, ale też przyjaciel, nauczyciel, zleceniodawca, który doradzi jakie działania powinny być podjęte.

Zastanów się teraz, z czyjej wiedzy i umiejętności możesz skorzystać? Co podpowiada Ci intuicja? Jakimi zasobami, wiedzą, umiejętnościami, etc. już dysponujesz? Czego jeszcze nie wiesz? Co chcesz z tym zrobić? Wymień kogoś, kogo podziwiasz. Co on/ona zrobiłby na Twoim miejscu?

KROK 5. „Nowy” świat

Bohater, który wyrusza w drogę, porzuca dotychczasowy świat. Oznacz to konieczność poznania zasad, którymi kieruje się „nowy” świat, czymś co trzeba poznać by móc z tym walczyć. Często oznacza to wejście w „dworskie” intrygi, wyruszenie na szlak, przyłączenie się do tajnej organizacji, etc.

Odpowiedz na pytania, jakie planują zasady w nowych warunkach? Co jest ważne? Co jest jeszcze ważne? Co jeszcze więcej jest istotne w tej nowej sytuacji? Na co lub kogo warto zwrócić jeszcze uwagą?

KROK 6. Próby, własne słabości, sprzymierzeńcy i wrogów

Zastanów się wchodząc w „nowy” świat komu/czemu musisz/chcesz stawić czoła. Jakim przeciwnościom zewnętrznym i wewnętrznym? Co Ci pomoże? Jakie są konsekwencje Twoich czynów? Jakie wybierasz sposoby działania? Wyobraź sobie przez moment, że Twoja sprawa została rozwiązana. O ile świat jest inny? Co się zmieniło? Jakie jest najprostsze wyjście z sytuacji?

KROK 7. Jaskinia mroku

Pomyśl teraz: Kto jest Twoim głównym „wrogiem”? Gdzie czujesz opór? Jakie odczuwasz napięcia? Co chcesz z tym zrobić?

KROK 8. Cierpienie

To element, który ma dodać siły Bohaterowi w dalszej drodze. Często pierwsze starcie z wyzwaniem kończy się połowiczym sukcesem, bądź klęską? Materia, ciało zwycięża nad duchem. Pojawia się czasem ból, który trzeba zwyciężyć. Wróg jest silny i w rzeczywistości stanowi olbrzymie wyzwanie. Czasem wydaje się, że coaching załatwi wszystko. Cel zostanie osiągnięty bez wyrzeczeń, może nawet cierpienia. A tak czasem nie jest. Plan, który ma prowadzić do celu wymaga wyrzeczeń, konsekwencji w działaniu i umiejętności podniesienia się po pierwszym nieudanym razie. Porażka to też naturalny element działania.

A teraz zastanów się: Co będzie, jeżeli spotka Cię klęska lub kiedy opadniesz z sił? Kiedy zdarzy się pierwsza porażka, co się wtedy stanie? Co będzie dla Ciebie motywacją do działania? Jak bardzo naprawdę jest to to dla Ciebie ważne? Jakie wdrożysz wtedy sposoby działania?

KROK 9. Poszukiwanie siły

Podczas walki Bohater poznał swoje, ale też wroga najsilniejsze cechy. Odkrył też słabości. Czas na wybór drogi, która wykorzysta zarówno mocne strony, jak też słabe punkty wyzwania. Bohater odnajdzie siłę i wiedzę dzięki której kolejnym razem nie da się zaskoczyć. Tak, jak w przypadku  czas przejrzeć plan jeszcze raz (możesz wykorzystać do tego Metodę Walta Disneya)

Zastanów się jeszcze: Jakie są słabe strony całej opowieści? Czego w planie/działaniu brakuje? Co do siebie pasuje, a co wyklucza? Jakie mogą pojawić się przeszkody? Co nie zostało wzięte pod uwagę? Co daje siłę?  Jakie pytanie mogłabym Ci zadać, aby zmotywować Cię do działania?

KROK 10. Droga z powrotem

Po odnalezieniu siły i zdobyciu wiedzy jak pokonać wroga Bohater wraca na pole bitwy. Trzeba stawiać czoła wyzwaniu.

Pomyśl teraz: Jak zmienić plan, żeby wszystkie jego elementy współpracowały? Czemu chcesz stawić czoło? Co uległo zmianie? Jaki jest nowy plan? Jak osiągniesz cel?

KROK 11. Odrodzenie

Punkt kulminacyjny. Bohater znowu staje naprzeciw swojego wyzwania. Tym razem jest o wiele silniejszy, ma wiedzę i motywację walczyć o ostateczne zwycięstwo. Rozpoczyna się finałowa bitwa, zakończona osiągnięciem celu.

Wyobraź sobie: Stroisz przed swoim wyzwaniem. Jesteś silny i masz wszystko, co jest Ci potrzebne. Wiesz, jak to zrobić. Czujesz się zmotywowany i osiągasz cel. Jak to jest, kiedy cel zostaje osiągnięty? Co czujesz? Co widzisz? Co słyszysz? Jak to jest osiągnąć cel?

KROK 12. Powrót z nagrodą

Czas, żeby Bohater wrócił do spokojnego świata. Pokonał trudności i otrzymał nagrodę. Życie wraca do normy, a podróż Bohatera staje się przyjemnym wspomnieniem zwycięstwa.

Zastanów się teraz: Jak będziesz się czuł, kiedy wrócisz do codzienności? Jaka to będzie nowa rzeczywistość? Co wtedy będzie dla Ciebie nagrodą za wyrzeczenia? Jak będziesz świętować swój sukces?

Literatura i  zródła:

1. Josepha Campbella „Bohater o Tysiącu Twarzy”

2. Mapa podróży bohatera – narzędzia coachingowe

Pytania i odpowiedzi: Szukasz porady dotyczącej tego narzędzia – napisz:
Michał Okrasa – Coach, Trener, Doradca zawodowy – michal.okrasa@umed.lodz.pl